Şirket Genel Kurullarında Butlan ve Ölü Doğan Kararlar

Anonim şirket genel kurul kararları da bir hukuki işlem olarak Borçlar Kanunu’ndaki sözleşme serbestisi ilkesine tâbidir[1]. Sözleşme serbestisi ilkesi TBK m. 26’da düzenlenmiştir. Söz konusu hükme göre, “Taraflar, bir sözleşmenin içeriğini kanunda öngörülen sınırlar içinde özgürce belirleyebilirler.” Ancak kanun bir sonraki maddede bu özgürlüğün sınırsız olmadığını belirten diğer bir hüküm sevk etmiştir. Buna göre, “Kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkânsız olan sözleşmeler kesin olarak hükümsüzdür.” Genel kurul kararları da konusu bakımından kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkânsız ise geçersizdir. Türk Ticaret Kanunu’ndaki Butlan Halleri Yeni TTK’da butlan halleri m. 447 hükmünde özel olarak düzenlenmiş bulunmaktadır. Buna göre genel kurulun:

– Paysahibinin genel kurula katılma, asgarî oy, dava ve kanunen vazgeçilemez nitelikte haklarını sınırlandıran veya ortadan kaldıran,

– Paysahibinin bilgi alma, inceleme ve denetim haklarını, kanunen izin verilen ölçü dışında sınırlandıran,

– Anonim şirketin temel yapısını bozan veya sermayenin korunması hükümlerine aykırı olan kararları batıldır. Buna göre, genel kurul kararlarının butlanı üç grupta toplanmıştır. Birinci grup vazgeçilmez haklara[2] (TTK m. 447/1-a), ikinci grup bilgi alma, inceleme ve denetleme haklarının ihlaline (TTK m. 447/1-b) ilişkin olup üçüncü grup ihlaller de anonim şirketin temel yapısını bozan kararlar ve sermayenin korunmasını ihlal eden kararlar olarak ayrılmıştır.[3]

TTK m. 447’de belirtilmeyen ancak konusu bakımından kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkânsız genel kurul kararları geçersiz sayılacaktır. Bu tür genel kurul kararların tespitinde butlanın ikincilliği ilkesi uygulama alanı bulacaktır[4]. Bu ilke özel sebepler dolayısıyla iptal etmenin yeterli ve tatmin edici bir yaptırım oluşturmadığı hallerde, hukukun genel hüküm ve ilkelerine göre butlana karar verilmesi anlamını taşır[5]. TTK m. 447 hükmünde sayılmayan butlan sebeplerine örnek olarak;

– Sorumluluk hükümlerini (TTK m. 549 vd.) bertaraf etmeye yönelik genel kurul kararları,

– Potansiyel pay sahiplerini, alacaklıları ve işçileri koruyan hükümlere aykırı genel kurul kararlar,

– Eşit işlem ilkesine (TTK m. 357) aykırı kararlar[6] verilebilir.

Bir genel kurul kararının butlanının ileri sürülmesi dürüstlük kuralına aykırılık teşkil etmemelidir. Örneğin, bir genel kurul kararı butlan yaptırımına tabi olarak geçersizliği ileri sürülebilecekken, bu duruma yıllarca sessiz kaldıktan sonra dava açılması hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilmelidir[7]. Batıl genel kurul kararları, belirli bir zamanın geçmesi ile veya ticaret siciline tescil edilmekle de geçerlilik kazanmazlar.[8]

[1]  Aydın Alper Yüce, Anonim Şirketlerde Yönetim Kararlarının Butlanı, 2. basım., İstanbul, 2015, s. 37

[2]  Ünal Tekinalp, Genel Kurul Kararlarının Butlanında Anonim Ortaklığa Özgü Sebeplerin Kabulü İhtiyacı, BATİDER 2009, s.5

[3]  Ünal Tekinalp, Genel Kurul Kararlarının Butlanında Anonim Ortaklığa Özgü Sebeplerin Kabulü İhtiyacı, BATİDER 2009, s.399

[4]  Pulaşlı, Şirketler Hukuku, 4. Basım, Adana, 2003, s. 872

[5]  TTK m. 447 hükmü gerekçesi

[6]  Ömer Korkut, Anonim Şirketlerde Genel Kurul Kararlarının Butlanı, 1. basım., Adana,, 2012, s. 138

[7]  Erdoğan Moroğlu, Anonim Ortaklıkta Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, 7. basım, İstanbul, 2014 s.183

[8] Pulaşlı, Şirketler Hukuku, 4. Basım, Adana, 2003, s. 898